Օֆելյա Մելիքյան: Որ գրքում կուզենայի ապրել

  Տանը լռություն է. մենակ եմ: Աչքս ընկավ գրապահարանին :Որոշեցի գիրք կարդալ. վերցնում եմ ամենամոտ դրվածը և հարմար տեղավորվելով բազկաթոռի մեջ՝ կարդում եմ վերնագիրը՝<<Գևորգ Մարզպետունի>>:

Ամեն տողի հետ սուզվում եմ գրքի բովանդակության մեջ.աղոտ երևում է մի հսկա ամրոց, որը կամաց-կամաց ավելի տեսանելի է դառնում: Շուտով ես կանգնած եմ այդ ամրոցի առջև:Ճռնչալով բացվում է դարպասը, և ես ներս եմ մտնում:Ամրոցի բնակիչները փութկոտ վազվզում են. աղաղակի մեջ լսում եմ կցկտուր արտահայտություններ`<<Թագուհի՞ն է այստեղ>>, <<Տեսա՞ր թագավորին>>, <<Բա՞ն է պատահել >>...Ամրոցաբնակները քննարկում են վերջին լուրը. Երազգավորսի ազնվականները առավոտյան տեղափոխվել են Տավուշ:Ներս եմ մտնում արքունական դղյակ և առաջանում դեպի այն սենյակ, որտեղից աղմուկ է լսվում:Ապշած կանգնում եմ սենյակի շեմին. սրահը շլացուցիչ է, գեղեցիկ: Ուշադրությունս գրավեցին հյուրերը. շռայլորեն պճնված կանայք և հրճվող տղամարդիկ տանտիրոջ՝ Ցլիկ-Ամրամի գլխավորությամբ: 
Հանկարծ նկատում եմ մի բացառիկ գեղեցկություն. երիտասարդ տիկինն է, ով կարծես կանացի հպարտության ու վեհության մարմնացում լիներ:Նրան են գամված բազմաթիվ հայացքներ` նախանձով, հիացմունքով կամ հետաքրքրությամբ լի:Այդ չքնաղ տիկինը երիտասարդ թագուհին է`Սահականույշը: Թագուհին դուրս է գալիս սրահից, Ամրամի հարուստ ապարանքով անցնելիս  նրա ականջին հասնում է ամուսնու ձայնը:Սահականույշը, ժպիտով բացելով դուռը,ուզում է ներս մտնել, երբ հանկարծ, կարծես կայծակնահար, տեղում քարանում է. մեծ էր զարմանքը. իր թագավոր ամուսինը և Ամրամի կինը՝Ասպրամը, գրկախառնված են: Նույն վայրկյանին դրսից լսվում է ամպրոպի որոտը:

Ես դուրս եմ գալիս պատշգամբ ու փոթորկված սրտով հետևում`ինչպես են գորշ ամպերը աննկարագրելի արագությամբ պարուրում լուրթ երկինքը:Ակամա <<ներկա լինելով>> այդ տեսարանին`ինքս էլ անհանգիստ շարունակում եմ քայլել գրքի  էջերով:

Այժմ նստած եմ մի օթևանում ու լսում եմ Մարզպետունու ու Սահակ Սևադայի`Սահականույշի հոր զրույցը: Չնայած Աշոտ Երկաթը խոր վիրավորել էր Սևադային, նրա որդուն և դստերը, առաքինի իշխանը հանգիստ  բացատրում է ապստամբության իրական պատճառները:Բանակցություններից հետո նա խոստանում էր հաշտվել թագավորի հետ, եթե Ամրամը նունպես համաձայնի հաշտվել:

Ես հարցնում եմ Սևադային.

—Իշխա՛ն , այսքանից հետո դու պատրաստ ես ներե՞լ թագավորին:

—Ներել թագավորի՞ն, — հեգնանքով կրկնում է խոսքերս Սևադան, —իհա՛րկե` ո՛չ, ինչպե՞ս կարող եմ  ներել մի մարդու, ով ոտնահարեց իմ դստեր պատիվը, կուրացրեց ինձ և որդուս:

Ես տարակուսանքով նայում եմ Սևադային, նա, կռահելով միտքս շարունակում է.

—Ես դա անում եմ ոչ թե թագավորի, այլ հայրենիքիս համար:

—Մի՞թե հանուն հայրենիքի պատրասր ես մոռանալ անարգանքը:

—Հանուն հայրենիքի ես պատրաստ եմ մեռնել, ինչը բազմիցս ապացուցել եմ կռվի դաշտում:

Մեծ հարգանքով ես նայում եմ այն մարդուն, ով հանուն իր եիկրի արհամարհեց սեփական զգացմունքները, կոտրեց անարգանքից վիրավորված հպարտությունը, խլացրեց վրեժի ձգտումը ու հրաժարվեց պայքարից: Շտապեցի Գևորգ Մարզպետունու  հետևից՝ Ցլիկ-Ամրամի մոտ:

Լսում եմ Մարզպետունու և Ամրամի խոսակցությունը,և հավատս չի գալիս,որ իմ առջև այն բարեսիրտ սեպուհն է, ով Տավուշում զվարթ կատակներով զբաղեցնում էր հյուրերին:Նա ամբողջովին փոխվել է. դեմքը մտախոհ է, լուրջ, հայացքը` վճռական ու դաժան:Նա զրահազգեստ է, ահարկու կերպարանք ունի:Անհամբերությամբ սպասում եմ, որ Գևորգի ազդեցիկ խոսքերից դրդված՝ Ամրամը հրաժարվի ապստամբությունից, բայց բոլոր հույսերս սեպուհի մեկ<<ոչ>>-ից փլվում են:

Գևորգի հետ դուրս եմ գալիս վրանից ու հարցնում.

 —Դու դատապարտու՞մ  ես նրան:

Մարզպետունին ինձ է նայում մտախոհ հայացքով:Ես նրան հասկացա.իշխանը նույնպես չի մեղադրում Ամրամին. նա գիտակցում է, որ գժտության մեղավորը իր թագավորն է…

Մարզպետունին փորձում է ապավինել իշխանների օգնությանը, բայց, ի պատասխան իր ջանքերի`տեսնում է միայն անտարբերություն:

Աչքերիս առջև փոխվում է Գևորգը. այլևս չկա նրա դեմքի վստահությունը,հավատը, հույսը. իշխանը հուսահատության եզրին է: Ես նորից դիմում եմ նրան.

 —Ի՞նչ պիտի անենք. քիչ չէ` թագավորը Սևանում է,մենք էլ չունենք ո՛չ զորք,ո՛չ կաթողիկոս, ո՛չ էլ օգնական: Ի՞նչ է, մեր ազգը պետք է կորչի՞:

Մարզպետունին տխուր հայացք գցեց վրաս,ապա նայեց շուրջը՝ սարերին,երկնքին, հողին և նորից ինձ: Այս հայացքը արդեն արտահայտում էր զայրույթ, հաստատակամություն ու համոզվածություն(վերադարձավ հին Մարզպետունին). նա խրոխտ ձայնով ասաց.

   —Այս ազգը չի՛ կորչի, այն պե՛տք է ապրի, ես կպայքարեմ թշնամու դեմ, կկասեցնեմ յուրաքանչյուր ոտնձգություն,թեկուզ միայնակ` չե՛մ թողնի մեզ կործանեն:

—Ի՞նչ ես պատրաստվում անել:

Մարզպետունին թեթևակի ժպտաց և ձեռքը դնելով ուսիս՝ ասաց.

—Կտեսնես:

Առավոտյան բոլորը, կանգնած Տրդատի հովանոցի առաջ, սպասում են Մարզպետունու խոսքին:

Իշխանը կանգնում է վերնագահի վրա և սկսում.

—Ազնի՛վ իշխաններ ու իշխանուհի՛ք, սիրելի՛ զինակիցներ և ժողովուրդ…

Սրտատրոփ լսում եմ իշխանին ու փորձում ընկալել նրա ամեն բառը, ըմբռնել նրա շարժումները: Շարունակվում է նրա խոսքը. ավելի է ուժեղանում սրտիս բաբախյունը. Գևորգ իշխանը շարունակում է.

 —Ահա՛ ես միայնակ գնում եմ հագարացոց  դեմ. ո՞վ է այն քաջը, որ կկամենա ինձ հետ միանալ, թո՛ղ առաջ գա:

Նրան են միանում քսան քաջեր:

<<Կատա՞կ է անում, թե՞ լուրջ է խոսում >>,<<Գուցե խելագարվե՞լ է Գևորգը>>. այս և նման մտքեր հաջորդում էին իրար: Չեմ կարող հավատալ, որ փորձառու զինվորականը պատրաստվում է քսան հոգով գնալ հագարացոց հսկա բանակի դեմ, բայց ինչ-որ գերբնական ուժի ազդեցությամբ ես սկսում եմ հույսով լցվել… Այո՛,կապրի այն ազգը,որն ունի այսպիսի զավակներ, ու թեև նրանք քիչ են, բայց  կա՛ն...

Գտնում եմ Աշոտ թագավորին` ափին կանգնած տխուր, մտածկոտ ու հուզված:Ինձ մոտ նրա նկատմամբ առաջանում է միայն խղճահարություն. հզոր թագավորը, ով ստացել էր <<Երկաթ>> մականունը այժմ միայն կարեկցանքի էր արժանի:Ոչ ոք հաշվի չէր առել, որ  երկաթն էլ կարող է հալվել, այնպես ,ինչպես հալվեց տղամարդու սիրտը մի կնոջ սիրուց…

Թագավորը օրհնում է քսան հոգուց բաղկացած բանակը, սակայն հրաժարվում է կռվի գնալուց:

Եվ նորից ես մենակ եմ մնում իմ հերոսի հետ:

Գիշեր է:Նա  իր փոքրիկ բանակով պատրաստվում է առաջին մարտի:Աչքերս լցվում են արցունքով:Անհանգստությունը ինձ տանջում է. երջանիկ կլինեմ, որ մի քանիսը գոնե ողջ մնան այդ անհավասար կռվից հետո, բայց, հակառակ բոլոր փաստերին, ունեմ հավատ, որը, այնուամենայնիվ, պահում եմ իմ սրտում…Եվ ահա՛ ժամանակն   է . ուխտյալները հարձակվում են թշնամու վրա…

Լույսը բացվեց.թշնամին փախուստի էր դիմել: Առավոտյան ցավով տեղեկանում եմ, որ երեք քաջ զոհվել են, բայց արաբները ջախջախված են. Մարզպետունին իրականացրեց խոսումը` մի ծաղկով գարուն բերեց:

Այդ դեպքից հետո շատ բախումներ եղան, բայց հոգեկան տագնապը, որով պաշարված էի Դվնո առումից առաջ չապրեցի այլևս: Վստահ էի` այն զորքը, որը կարողացավ քսան հոգով հաղթել, դեռ շա՜տ փառահեղ հաղթանակներ կունենա:

Անցան տարիներ.եկավ իմ անպարտելի հերոսից բաժանվելու պահը:

 Ես վերջին անգամ մոտենում եմ իշխանին և չկարողանալով զսպել արցունքներս`ասում.

—  Ինչպե՞ս պիտի ապրի Հայոց աշխարհը առանց քեզ:

—Ես չեմ կարող հավերժ պաշտպան լինել երկրիս.այժմ ես այն կտակում                                    եմ քեզ.դու ես այս օրվանից նրա տերը, — ձեռքս իր ձեռքի մեջ վերցնելով`խոսեց հերոսը, —ուզում եմ, որ դժվար պահերին, երբ հայրենիքդ քո կարիքը ունենա, ինչ դրության մեջ էլ հայտնվես, հիշես Դվնո առումը:Մի ծաղկով գարուն գալի՛ս է, պարզապես դու պետք է քո մեջ ուժ գտնես այդ մի ծաղիկը դառնալու:

 Գևորգ Մարզպետունին փակում է աչքերը, ես հեկեկալով նայում եմ մեր ձեռքերին, բայց ցավով նկատում եմ, որ նրա ձեռքը գնալով հեռանում է ու ավելի աղոտանում… Ես նորից նստած եմ սենյակումս, իսկ ծնկներիս դրված է վերջին էջի վրա բացված գիրքը: Ամեն ինչ նույնն է` գրապահարանը, բազկաթոռը, գիրքը, փոխված եմ միայն ես… Այդ գրքի շնորհիվ ես մասնակից դարձա ահեղ պայքարի, իմացա` ինչ է հավատը, վստահությունը, ճանաչեցի իսկական հայրենասերին, հասկացա հայրենի հողի խորհուրդը, զգացի նրա ուժը և, ամենակարևորը, ես ճանաչեցի ինքս ինձ, տեսա, թե ո՛ր ազգի զավակն եմ, զգացի, թե որքա՜ն մեծ դեր է կատարում իմ երակներով հոսող հերոս հայի` Մարզպետունու,Վարդանի, Նժդեհի, Մոնթեի արյունը:Այո՛,սա՛ է իմ տունը`Հայաստանը`դարերի ճամփա անցած, բայց երբեք իր հեղինակությունը չկորցրած, իր պատմությունն ու խորհուրդը ամուր պահած, իմ պապերի մահվան գնով ինձ ավանդված հայրենիքը`իմ անու՜շ Հայաստանը: 

Հ. 149 դպրոց,
11-րդ դասարան.
Մելիքյան Օֆելյա
Նյութը խմբագրված չէ.

գևորգ մարզպետունի, հայ գրականություն, հայոց պատմություն, ՇԱՐԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ, որ գրքում կուզենայի ապրել,

Rate this posting:

{[['', '']]}

{["Useless", "Boring", "Need more details", "Perfect"]}